Bronisław KAWAŁKOWSKI (nr krzyża: 7269)

Urodził się 13 II 1888 r. w miejscowości Narajów w powiecie brzeżańskim jako syn Władysława i Zofii z domu Kleinpeter.

Wykształcenie: absolwent Gimnazjum w Brzeżanach, ukończył cztery semestry prawa na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie.

Z powodu śmierci ojca (w czasie nauki w ósmej klasie gimnazjum) podjął pracę w Zakładzie Ubezpieczeń dla Robotników we Lwowie. Członek drużyn sokolich od 1911 r.

Po wybuchu I wojny światowej, od 1 VIII do 30 IX 1914 r. w Legionie Wschodnim. Po jego rozwiązaniu, ze względu na potrzebę zapewnienia utrzymania żonie i małym dzieciom wrócił do pracy. Do armii austro-węgierskiej powołany został 15 I 1915 r. Skierowano go do szkoły oficerów rezerwy w Feldbach w Styrii. W armii austro-węgierskiej dosłużył się stopnia podporucznika. W końcu października był oficerem austro-węgierskiego 55 Pułku Piechoty, który stacjonował wówczas Bielsku. Pułk uległ rozwiązaniu (właściwie rozpadowi) 31 X 1918 r.

Z żołnierzy polskiego pochodzenia podporucznik Kawałkowski utworzył kompanię, wcieloną potem do III batalionu 12 Pułku Piechoty. Dowodząc tym pododdziałem uczestniczył w wojnie polsko-czechosłowackiej o Śląsk Cieszyński (od 23 I 1919 r.). Jego kompania broniła Stonawy i to na jej żołnierzach oddziały czeskie dopuściły się zbrodni wojennych (dobijanie rannych, mordowanie jeńców). Po zakończeniu służby na Froncie Śląskim walczył przeciw Ukraińcom i bolszewikom. Po zakończeniu wojen o granice pozostał w zawodowej służbie wojskowej. W 12 Pułku Piechoty w Wadowicach służył do 30 VI 1930 r., następnie przeniesiony został do 78 Pułku Piechoty w Baranowiczach, m.in. jako oficer-płatnik w stopniu kapitana (starszeństwo z dnia 1 VI 1919 r.). Przeniesiony w stan spoczynku w 1934 r., mieszkał w osadzie Złotowo k. Bytynia w powiecie słonimskim jako osadnik wojskowy. W 1936 r. skazany na 7 dni aresztu w zawieszeniu na dwa lata za przekroczenie uprawnień w trakcie pełnienia funkcji wójta Bytynia (nieprawidłowe wydatkowanie 5000 tys. zł.). Od 1938 r. mieszkał w Bordziewiczach w powiecie nowogródzkim.

Po agresji sowieckiej na Polskę we wrześniu 1939 r. przetrzymywany w obozie w Kozielsku.

Zamordowany został w Katyniu.

Był żonaty, miał czworo dzieci.

Odznaczony m.in. Orderem Virtuti Militari V kl., Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości.

Wybrana bibliografia:

CAW, Kolekcja Akt Personalnych, sygn. AP 12049,
CAW, Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.24-1797,
Rocznik Oficerski 1923, 1924, 1928, 1932,

Banaszek Kazimierz, Roman Wanda Krystyna, Sawicki Zdzisław, Kawalerowie Virtuti Militari w mogiłach katyńskich. Warszawa 2000, s. 128,

Muzeum Katyńskie. Księgi cmentarne http://ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl/wpis/1505 [dostęp: 18 VII 2018 r.]

Order Virtuti Militari V kl. nadany dekretem Naczelnego Wodza z dnia 17 V 1922 r. (Dz. Pers. nr 20/1922).

Opis czynu w uzasadnieniu wystąpienia o nadanie Virtuti Militari dla Bronisława Kawałkowskiego:

Dnia 25 stycznia 1919 r. otrzymał [rozkaz – przyp. S.K.] d-ca 11 komp./12 pp w pośpiesznym marszu zająć wieś Stonawę pod Karwiną, co też do godz. 21-ej wykonał. Czesi ostrzeliwali całą noc placówki kompanji Kawałkowskiego, a gdy 26 stycznia o godz. 8-ej rano ruszyli do ataku na Stonawę, por. Kawałkowski po krótkim ogniu przechodzi do przeciw-ataku i rozbija Czechów, zmuszając ich do ucieczki, aż pod Darków. Czesi musieli wielkie siły rozwinąć, aby atak powtórzyć, któren trwa cały dzień i wreszcie zmusza kompanię Kawałkowskiego, której zabrakło amunicji i strat ze swej kompanji około 60 ludzi (w tem 26 zabitych) do cofnięcia się na tor kolejowy w Olbrachcicach.

Por. Kawałkowski dokonał bohaterskiego czynu ze swą kompanją, bo pomimo strat wytrwał przeszło 24 godzin w walce z przeważającemi siłami i zwinął linję obronną dopiero na rozkaz D-twa Frontu. Czechom zadał potężne ciosy, bo blizko 122 zabitych naliczono.

Swą odpornością przyczynił się w wysokim stopniu do powstrzymania Czechów od nagłego zajęcia Cieszyna przez co D-two Frontu zyskiwało na czasie i otrzymało posiłki.

CAW, Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.24-1797