Józef HOSZOWSKI/SAS-HOSZOWSKI (nr krzyża: 6029)

Urodził się 10 II 1889 r. w Dolinie w powiecie stanisławowskim jako syn Jana i Karoliny z domu Mielnik.

Wykształcenie: prawdopodobnie ukończył seminarium nauczycielskie, maturę zdał w Brzeżanach.

Do 1914 r. pracował jako nauczyciel szkół ludowych i działacz oświatowy. Działał głównie w Galicji Wschodniej (Stanisławów, Sambor, Lwów). Aktywny w polskim ruchu niepodległościowym (Drużyny Strzeleckie, Zarzewie). Prawdopodobnie w roku szkolnym 1913/14 pracował w polskim szkolnictwie w okolicach Ostrawy. 

Po rozpoczęciu się I wojny światowej zgłosił się do służby w Legionach Polskich. Początkowo służył w 2 Pułku Piechoty Legionów Polskich, a od 11 V 1915 r. w 4 Pułku Piechoty Legionów Polskich. 30 IV 1915 r. mianowany chorążym, 9 VIII 1915 r. podporucznikiem, a 1 VII 1916 r. porucznikiem. Od 1915 r. miał doświadczenie oficera frontowego. Po kryzysie przysięgowym pozostał w służbie i trafił do oddziałów Polskiej Siły Zbrojnej (Polnische Wehrmacht).

Po upadku państw zaborczych zgłosił się do służby w Wojsku Polskim. Uczestniczył w wojnach o granice, w 1920 r. był m.in. oficerem sztabu Naczelnego Dowództwa. Zweryfikowany w stopniu majora ze starszeństwem z dnia 1 VI 1919 r. Po wojnie służył m.in. w 4 Pułku Piechoty Legionów w Kielcach. W latach 1922-1923 r. uczestniczył w II kursie doszkalającym w Wyższej Szkole Wojennej, a następnie w latach 1924-1925 w IV takim kursie i uzyskał status oficera dyplomowanego. Kolejny przydział otrzymał na stanowisko dowódcy batalionu w 8 Pułku Piechoty Legionów w Lublinie. Pod koniec lat dwudziestych trafił do sztabu w Inspektoracie Armii Nr III w Toruniu. Awans do stopnia podpułkownika otrzymał ze starszeństwem z dnia 1 I 1927 r. 16 I 1931 r. objął dowodzenie 37 Pułkiem Piechoty Ziemi Łęczyckiej w Kutnie, które pełnił do 2 IX 1937 r. Następnie, już jako pułkownik (ze starszeństwem z dnia 1 I 1935 r.), otrzymał przydział na stanowisko dowódcy Morskiej Brygady Obrony Narodowej, którą dowodził do 1 VII 1939 r.

Przeniesiony na analogiczne stanowisko w Warszawskiej Brygadzie Obrony Narodowej, dowodził nią w Kampanii Wrześniowej. W trakcie obrony Warszawy i Modlina dowodził wydzielonym zgrupowaniem „Zegrze”. W trakcie walk został ciężko ranny, w następstwie czego zmarł 14 IX 1939 r. (niektóre źródła zaprzeczają tej wersji wskazując na jego pobyt w oflagach, co jest najprawdopodobniej skutkiem pomyłki). Pochowany jest na cmentarzu powązkowskim. 

Był żonaty, o dzieciach brak informacji.

Odznaczony m.in. Orderem Virtuti Militari V kl., Orderem Odrodzenia Polski V kl., Krzyżem Niepodległości, czterokrotnie Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasługi.

Wybrana bibliografia:

CAW, Kolekcja Akt Personalnych, sygn. AP 4063,
Rocznik Oficerski 1923, 1924, 1928, 1932,

Cygan Wiktor Krzysztof, Oficerowie Legionów Polskich 1914-1917: słownik biograficzny, t. IV P-S, Warszawa 2006, s. 196-197,

Stawecki Piotr, Oficerowie dyplomowani wojska Drugiej Rzeczypospolitej, Wrocław i in. 1997, s. 65, 71.

Nie zachowały się żadne akta personalne ani odznaczeniowe Józefa Hoszowskiego poza prawdopodobnie brudnopisem lub jedną z wersji wniosku o nadanie Orderu Virtuti Militari, która znajduje się pod sygnaturą nie Kolekcji Orderu Virtuti Militari, a w aktach personalnych pod sygn. AP 4063. Nie można przesądzić, czy za ten opisany czyn otrzymał on to odznaczenie.

Order Virtuti Militari V kl. nadany dekretem Naczelnego Wodza L 13389 z dnia 17 V 1922 r. (Dz. Pers. nr 2/1923).

Opis czynu w uzasadnieniu wystąpienia o nadanie Virtuti Militari dla Józefa Hoszowskiego:

I. Podczas ofensywy bolszewickiej [sic! – przyp. S.K.] w dniu 10 lutego 1915 r. major Hoszowski (wówczas chorąży) prowadząc komp. 6. i 11. 2 pp Leg. Pol. pod moją osobistą obserwacją tej grupy [złożonej – przyp. S.K.] z II/2 pp i części III/2 pp Leg. Pol. wypełnił z całą gorliwością i brawurą powierzone mu zadanie opanowania ważnego bronionego wejścia do [ … słowo nieczytelne – przyp. S.K.] pod wsią Łopuszną. W akcji tej powierzone mu oddziały wzięły 172 jeńców rosyjskich. Mjr Hoszowski (wtedy chorąży) odznaczył się w czasie akcji osobistym przykładem porwał swych podwładnych do ataku pod silnym ogniem karabinów maszynowych. Za bitwę pod [… słowo nieczytelne – przyp. S.K.] otrzymał wpis pochwalny Komendy Leg. Pol.

II. Dnia 2 marca 1915 r. podczas ataku Moskali pod [… słowo nieczytelne – S.K.] odnosi ciężkie rany w nogę i ogólną kontuzję głowy.

CAW, Kolekcja Akt Personalnych, sygn. AP 4063