Franciszek Rudolf DOBOSZ (nr krzyża: 5071)

Urodził się 17 VII 1897 r. w Aleksandrowicach jako syn Franciszka i Anny Marii z domu Kominek.

Wykształcenie: ukończył szkołę ludową w Międzyrzeczu Górnym (1904-1911).

Po ukończeniu szkoły pracował w gospodarstwie rolnym rodziców.

W czasie I wojny światowej 15 X 1915 r. wcielony do armii austro-węgierskiej z przydziałem do 1 Pułku Ułanów. Odbył wstępne przeszkolenie w kadrze pułku, a następnie trafił na ośmiotygodniowy kurs karabinów maszynowych w Bruck w Austrii. Na front rosyjski skierowany został 2 XI 1916 r.

Po rozpadzie monarchii habsburskiej 28 XI 1918 r. zgłosił się ochotniczo do służby w Wojsku Polskim i służył w 8 Pułku Ułanów w szwadronie karabinów maszynowych. Od 21 I 1919 r. walczył w Małopolsce Wschodniej przeciw Ukraińcom, a potem bolszewikom. Uczestniczył w walkach aż do zawieszenia broni w październiku 1920 r. Po zakończeniu wojen o granice w dniu 31 VII 1921 r. został zdemobilizowany w stopniu plutonowego. Zgłosił się do służby w Żandarmerii Krajowej Księstwa Cieszyńskiego, a po przyłączeniu do Polski części Górnego Śląska w czerwcu 1922 r. i utworzeniu województwa śląskiego włączony z tą formacją do Policji Województwa Śląskiego. W tej służbie pozostał do wybuchu II wojny światowej.

Po agresji sowieckiej 17 IX 1939 r. dostał się do niewoli, lecz udało mu się zbiec. Przedostał się na teren okupacji niemieckiej. W latach 1940-1945 wysłany na roboty przymusowe do Niemiec. Po zakończeniu II wojny światowej krótko służył w milicji, pełniąc funkcję komendanta posterunku w Simoradzu. Następnie, do 1960 r., utrzymywał się z pracy fizycznej jako robotnik.

Zmarł 4 VI 1967 r. w Pogwizdowie i tam został pochowany.

Był żonaty, miał sześcioro dzieci.

Odznaczony Orderem Virtuti Militari V kl., Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości oraz odznaką pamiątkową Orlęta.

Wybrana bibliografia:

CAW, Kolekcja Orderu Virtuti Militari, sygn. I.482.19-1245,

Kawalerowie Virtuti Militari 1792-1945: słownik biograficzny, t. 2 (1914-1921), cz. 2. Koszalin 1993, s. 46,

Książnica Cieszyńska. Elektroniczny słownik biograficzny Śląska Cieszyńskiego http://www.slownik.kc-cieszyn.pl/index.php/online,591/ [dostęp: 21 VII 2018].

Order Virtuti Militari V kl. nadany dekretem Naczelnego Wodza  LDok. 3313 (Dz. Pers. nr 1/1922).

Opis czynu w uzasadnieniu wystąpienia o nadanie Virtuti Militari dla Franciszka Dobosza:

Plutonowy Dobosz jest od 21/I.1919 r. w polu. Za sumienne wykon[yw]anie służby i specjalnie za wykazaną osobistą odwagę i zimną krew w boju awansował z prostego ułana na plutonowego. Jako przykłady osobistej odwagi, zasługującej na odznaczenie podaję: w zimę 7/I. 1920 r. w Ostróżku nad Słuczem przy napadzie bolszewików ocalił swoim męstwem i niesłychanie zimną krwią cały powierzony mu karabin [maszynowy – przyp. S.K.] z ludźmi i końmi.

W bitwie pod Trocką dnia 27/V.1920 r. osłaniał skutecznie z bardzo eksponowanej pozycji prawe skrzydło pułku, przez co uniemożliwił do flankowania zamierzonego przez nieprzyjaciela. W bitwie pod Stanisławczykiem dnia 28/VII 1920 r. bronił swojem plutonem długo przejścia przez most bolszewikom. Nie odstraszyło go to, że wskutek wielkiego ognia nieprzyjacielskiego zabity mu został No 3-ci, a ranny odszedł No 2-gi, [funkcje żołnierzy w obsłudze broni zespołowej były oznaczone numerami – oznacza to, iż z obsługi karabinu maszynowego ubyło dwóch żołnierzy – przyp. S.K.] mimo już silnego ognia z flanki nie zawahał się ani na chwilę i nie zszedł z pozycji aż mu zabrakło amunicji, przez co umożliwił w znacznej mierze wycofanie się z niemożliwej [do utrzymania – przyp. S.K.] pozycji i obranie dogodniejszej.

Ostatnio brał również udział w wypadzie na Korosteń, w której [to] bitwie pod Niemelanką dnia 8/X r.b. [1920 – przyp. S.K.] chlubnie się odznaczył.

Bolszewicy atakowali wieś wczesnym rankiem. Plut. Dobosz bronił dostępu do wsi w bardzo niedogodnej dlań pozycji. Gry ranna mgła pierzchła otrzymał silny ogień z lewej i prawej flanki. Z gromkim hurra skoczył naprzód w lepszą pozycję i odciął bolszewikom odwrót.

CAW, Kolekcja Orderu Virtuti Militari, sygn. I.482.19-1245