Antoni KACZMARCZYK (nr krzyża: 4177)

Urodził się 16 I 1897 r. we Frydku lub Mistku [jak wielokrotnie zapisywał w dokumentach wytworzonych w okresie międzywojennym we Frydku-Mistku na Śląsku Cieszyńskim, w metrykach chrztu w tych miejscowościach nie udało się go odnaleźć – przyp. S.K.] jako syn Antoniego i Karoliny z domu Szosty.

Wykształcenie: szkoła ludowa i gimnazjum w Przemyślu.

Po wybuchu I wojny światowej 4 IX 1914 r. zgłosił się do służby w Legionie Wschodnim. W wyniku jego rozpadu, będąc w wieku przedpoborowym powrócił do Przemyśla by kontynuować naukę. Wcielony do armii austro-węgierskiej 13 X 1915 r. z przydziałem do 56 Pułku Piechoty z Wadowic. Skierowano go na kurs oficerów rezerwy w Opawie. 3 V 1916 r. został odkomenderowany na front (prawdopodobnie w stopniu chorążego). Już 17 lipca tego roku pod Oleną k. Monasterzysk został ranny w plecy i trafił do niewoli rosyjskiej. W 1917 r. wrócił z niewoli (bardziej prawdopodobne jest to, iż nastąpiło to po zawarciu pokoju brzeskiego w 1918 r.) i jako podporucznik trafił do macierzystego 56 Pułku Piechoty. Wkrótce przeniesiono go do 4 Pułku Huzarów, z którym trafił na front, gdzie przebywał do 4 XI 1918 r.

W Wojsku Polskim służbę rozpoczął 16 XI 1918 r. zgłaszając się w Przemyślu do Legii Oficerskiej. Niebawem objął dowództwo plutonu, a potem kompanii ochotników z żywiecczyzny, skierowanych z odsieczą Lwowa, z którymi walczył od 21 listopada w okolicach Przemyśla. Wkrótce oddział ten został wcielony do 12 Pułku Piechoty z Wadowic. W szeregach tej jednostki walczył przeciw Ukraińcom i bolszewikom do 15 III 1921 r. Po weryfikacji stopni był porucznikiem ze starszeństwem z dnia 1 IV 1919 r. W 1923 r. awansował do stopnia kapitana (starszeństwo z dnia 1 VII 1923 r.) i dowodził szkołą podoficerską 12 Pułku Piechoty. W latach 1930-1932 ukończył Wyższą Szkołę Wojenną w Warszawie, lecz nie otrzymał dyplomu (nie miał więc tytułu oficera dyplomowanego). W tym czasie został mianowany majorem ze starszeństwem z dnia 1 I 1931 r. Jego kolejnym przydziałem był 59 Pułk Piechoty z Inowrocławia, gdzie objął funkcję dowódcy I batalionu, a następnie kwatermistrza.

Brał udział w Kampanii Wrześniowej, w stopniu podpułkownika (awans ze starszeństwem z dnia 19 III 1939 r.) w 59 Pułku Piechoty w ramach 15 Dywizji Piechoty przydzielonej do Armii „Pomorze”. Dywizja ta uczestniczyła w walkach w korytarzu pomorskim i w bitwie nad Bzurą. Po jej zakończeniu przebywał w niemieckich obozach jenieckich m.in. w oflagu XI B Braunschweig (nr jeńca: 1741), II C Woldenberg i VII A Murnau. Losy po zakończeniu II wojny światowej pozostają nieznane.

Odznaczony m.in. Orderem Virtuti Militari V kl., trzykrotnie Krzyżem Walecznych, Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości.

Był żonaty miał jedno dziecko.

Wybrana bibliografia:

CAW, Kolekcja Orderu Virtuti Militari, sygn. I.482.62-5219,
Rocznik Oficerski 1923, 1924, 1928, 1932,

Stawecki Piotr, Oficerowie dyplomowani wojska Drugiej Rzeczypospolitej, Wrocław i in. 1997, s. 98,

Elektroniczna baza danych "Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką" http://www.straty.pl/index.php/szukaj-w-bazie [dostęp: 18 VII 2018].

Opis czynu w uzasadnieniu wystąpienia o nadanie Virtuti Militari dla Antoniego Kaczmarczyka:

Dnia 15 lipca 1920 r. otrzymał III/12 baon rozkaz krycia lewej flanki 6 Dyw. P. maszerującej szosą na Łuck – Dubno III/12 pp posuwał się w odległości 2-3 km na lewo od szosy o osiągnął następnego dnia, około godz. 9-tej kol. Moskowszczyzna i wzgórza na południowy-zachód (kota 244) przed wsią Dorohostaje Wielkie. Wzgórza koło koty 244 obsadziła 12 komp. a na prawo 11 komp. natrafiając na silny opór nieprzyj. Po południu dnia 16 lipca br przeszli bolszewicy z obrony do ataku. Z niesłychanym impetem zaatakowali wzgórza obsadzone przez 11 i 12 komp. Zimna krew i osobista odwaga podpor. Kaczmarczyka, dowódcy 11 komp. zagrzały tak żołnierzy, że wytrzymując mężnie na stanowisku, odparli wszystkie ataki zadając nieprzyjacielowi ciężkie straty. Kiedy bolszewicy korzystając z odsłonięcia naszej lewej flanki okrążyli 12-tą komp. podpor. Kaczmarczyk sprytnym manewrem wycofał szybko 11 komp. na tylne wzgórza kryjąc skutecznie odwrót 12 komp., która dzięki temu wycofała się z bardzo małymi stratami.

Po przybyciu posiłków dwie komp. III/12 pp przeszły do brawurowego kontrataku pod umiejętnem kierownictwem obu dowódców komp., a w szczególności ppor. Kaczmarczyka i odrzuciły we wszystkich misjach nieprzyjaciela obsadzając ponownie zajmowane poprzednio stanowiska. Kompanie trwały w ciągłej walce z bolszewikami do godz. 2130.

CAW, Kolekcja Orderu Virtuti Militari, sygn. I.482.62-5219