Stanisław SPRINGWALD (nr krzyża: 5264)

Urodził się 13 VII 1864 r. w Tarnopolu jako syn Juliana i Marii z domu Szutrawska.

Wykształcenie: ukończył 5 klas gimnazjum w Tarnopolu, a następnie kształcił się w szkole kadetów w Wiedniu (matura w 1887 r.). Oficerska Szkoła Korpuśna we Lwowie (1897/1898).

Osierocony w dzieciństwie, zdecydował się na karierę wojskową. Po zdobyciu wykształcenia otrzymał przydział w stopniu podchorążego (Kadettaspirant) do 30 Pułku Piechoty we Lwowie (część służby spędził w detaszowanych pododdziałach stacjonujących na anektowanych przez Austro-Węgry obszarach Bałkanów). W miarę zdobywania praktyki awansował: na podporucznika – z dniem 1 XI 1889 r., porucznika – 1 V 1894 r., kapitana – 1 V 1902 r., majora – 1 XI 1913 r. W roku awansu na podporucznika przeniesiono go do 15 Pułku Piechoty w Tarnopolu. Z jednostki tej został czasowo odkomenderowany do Szkoły Kadetów w Łobzowie k. Krakowa, gdzie w roku szkolnym 1901/02 był wykładowcą. Specjalizował się w obsłudze i taktycznym zastosowaniu karabinów maszynowych i w tym zakresie był instruktorem na kursach oficerskich całego okręgu wojskowego. W 1913 r. przeniesiony został do 29 Pułku Piechoty w Wiedniu, gdzie otrzymał dowództwo batalionu.

Z tym pułkiem wyruszył na front wschodni gdy rozpoczęła się I wojna światowa. Ciężko zachorował w grudniu 1914 r. Służbę frontową pełnił do 1915 r. następnie kierowano go do funkcji administracyjnych (prawdopodobnie ze względów zdrowotnych). Do stopnia podpułkownika awansował z dniem 1 IX 1915 r., a pułkownika – 1 XI 1918 r. Był komendantem powiatowym w Hrubieszowie a potem w Pińczowie na terenach okupacji austriackiej w Królestwie Polskim.

Po rozpadzie Austro-Węgier zgłosił się do służby w Wojsku Polskim. W grudniu 1918 r. skierowano go na stanowisko komendanta miasta Frysztat na Śląsku Cieszyńskim. W wojnie polsko-czechosłowackiej w styczniu 1919 r. dowodził batalionem 10 Pułku Piechoty Ziemi Cieszyńskiej, a w końcowym okresie także wydzielonym odcinkiem Frontu Śląskiego. Po zakończeniu walk na Śląsku Cieszyńskim otrzymał następny przydział do sztabu Okręgu Generalnego Kraków. Od czerwca 1919 r. objął dowództwo XVIII Brygady Piechoty podporządkowanej 9 Dywizji Piechoty na Froncie Poleskim. We wrześniu 1920 r. otrzymał dowództwo Okręgu Etapowego Wołyń, wkrótce przekształconego w Wołyńską Inspekcję Etapową. Od czerwca 1921 r. był zastępcą dowódcy Okręgu Wojskowego w Białymstoku (wkrótce Dowództwo Okręgu Korpusu Nr III w Grodnie). W lipcu 1923 r. został przeniesiony w stan spoczynku.

Rozporządzeniem Prezydenta RP Stanisława Wojciechowskiego z 4 II 1925 r. zweryfikowano jego stopień wojskowy jako rzeczywistego generała brygady ze starszeństwem z dnia 1 VI 1919 r. i jednocześnie tytularnego generała dywizji.

Jako emeryt zamieszkał początkowo w Krakowie, a potem przeniósł się do Warszawy, gdzie spędził także II wojnę światową.

Zmarł 8 X 1951 r. w Warszawie i został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

Był żonaty, miał dwoje adoptowanych dzieci.

Odznaczony m.in. Orderem Virturi Militari V kl., Krzyżem Walecznych i Krzyżem za Obronę Śląska I kl.

Wybrana bibliografia:

CAW, Kolekcja Generałów i Osobistości, sygn. I.480.572,

Schematismus für das k. u. k. Heer und für k. u. k. Kriegs-Marine für 1903, 1904, 1908, 1909, 1911, 1913, 1914,

Stawecki Piotr, Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918-1939, Warszawa 1994, s.

Polski słownik biograficzny, t. 41, red. nacz. Henryk Markiewicz, Warszawa, Kraków 1997, s. 168-169,

Kosk Henryk Piotr, Generalicja polska: popularny słownik biograficzny, t. 2 M-Ż, Pruszków 2001, s. 180,

Książnica Cieszyńska. Elektroniczny słownik biograficzny Śląska Cieszyńskiego http://www.slownik.kc-cieszyn.pl/index.php/online,591/ [dostęp: 21 VII 2018].

Order Virtuti Militari V kl. nadany dekretem Naczelnego Wodza L 11435 z dnia 21 III 1922 r. (Dz. Pers. nr 12/1922).

Opis czynu w uzasadnieniu wystąpienia o nadanie Virtuti Militari dla Stanisława Springwalda:

Podczas napadu czeskiego na Śląsk Cieszyński w dniu 23 stycznia 1919 r. był płk. Springwald d-cą powiatowym we Frysztacie. Jako taki zorganizował obronę odpowiednio, obsadzając najważniejsze punkta oporu kompanjami  i karabinami maszynowemi, co uniemożliwiło, ażeby Czesi mimo wielokrotnej przewagi w pierwszym impecie zajęli tak Karwinę jako też Frysztat.

Dopiero po ciężkich walkach ulegając przewadze cofnął się na drugą linję obronną.

W dalszym ciągu tej wojny pułk. Springwald był d-cą odcinka wzdłuż Wisły od Strumienia nad granicą pruską aż do wsi Ochaby pod Skoczowem. Obronę tego odcinka, chociaż bardzo słabą i niedostatecznie wyposażoną, zorganizował pułkownik bardzo sprawnie i celowo, a odbijając wszelkie ataki Czechów nie pozwolił im na sforsowanie Wisły.

Wspomagał również bardzo umiejętnie wypady pociągów pancernych na Pruchnę i tymi wszystkimi czynami jako też swoim własnym osobistym wpływem na oficera i niedostatecznie uzbrojonego i żywionego żołnierza przyczynił się wielkiej mierze do ostatecznego rezultatu t.j. pobicia Czechów w dniu 30. stycznia 1919 r.

CAW, Kolekcja Generałów i Osobistości, sygn. I.480.572