Marcin GAWŁOWSKI (nr krzyża: 2356)

Urodził się 16 IX 1892 r. w Taurowie w powiecie brzeżańskim jako syn Michała i Teresy z domu Antoszczyszyn.

Wykształcenie: ukończył cztery klasy szkoły ludowej oraz Gimnazjum Humanistyczne w Brzeżanach (1906-1914).

Członek Drużyn Strzeleckich. Wakacje po zdaniu matury w 1914 r. spędzał w matki w Brzeżanach, a szybki przebieg rosyjskich operacji wojskowych w Galicji po wybuchu I wojny światowej spowodował, iż znalazł się po rosyjskiej stronie frontu. Dopiero po zmianie sytuacji militarnej i odzyskaniu większości terytorium Galicji przez stronę austriacką w grudniu 1915 r. zmobilizowany do armii austro-węgierskiej do 35 Pułku Strzelców Obrony Krajowej. Kadra tego pułku znajdowała się w Sternbergu na Morawach (obecnie Šternberk). Skierowany został do szkoły oficerskiej w Karniowie, którą ukończył w lipcu 1916 r. Wkrótce trafił na front rosyjski. 1 X 1916 r. został ranny pod Brzeżanami. Przez pięć miesięcy leczył się w szpitalu w Wiedniu. Awansowany na chorążego. Ponownie wysłany na front pozostał na nim do 1 XI 1918 r. W kwietniu 1918 r. otrzymał awans na podporucznika. Koniec wojny zastał go w okolicach Belgradu.

Już 7 XI 1918 r. zgłosił się do służby w Wojsku Polskim w Krakowie. Skierowany do Przemyśla, służył tam w Legii Oficerskiej, a wkrótce skierowany został do walk pod Gródkiem Jagiellońskim. W momencie przybycia III batalionu 10 Pułku Piechoty Ziemi Cieszyńskiej do Małopolski Wschodniej został do niego przydzielony i w tym to pułku walczył przez cały okres wo, Radomjny z Ukraińcami i bolszewikami. Po zakończeniu wojen o granice pozostał w zawodowej służbie wojskowej. Zweryfikowany został w stopniu kapitana ze starszeństwem z dnia 1 VI 1919 r. W pierwszej połowie lat dwudziestych służył w dalszym ciągu w 10 Pułku Piechoty. Potem został przeniesiony do 86 Pułku Piechoty w Mołodecznie i w 72 Pułku Piechoty w Radomiu. Na początku lat trzydziestych służył w stopniu majora (starszeństwo z dnia 1 I 1928 r.) W 1934 r. był komendantem Komendy Uzupełnień w Łucku. Z dniem 1 XI 1935 r. przeszedł w stan spoczynku. Zamieszkał w Łucku, a od 15 IX 1936 r. w Stanisławowie. Dalsze losy nieznane.

Był żonaty, miał dwoje dzieci.

Odznaczony Orderem Virtuti Militari V kl., trzykrotnie Krzyżem Walecznych, Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921 i Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości.

Wybrana bibliografia:

CAW, Kolekcja Orderu Virtuti Militari, sygn. I.482.1-1,
Rocznik Oficerski 1923, 1924, 1928, 1932.

Order Virtuti Militari V kl. nadany dekretem Naczelnego Wodza  LDok. 2864 z dnia 13 IV 1921 r. (Dz. Pers. nr 16/1921).

Opis czynu w uzasadnieniu wystąpienia o nadanie Virtuti Militari dla Marcina Gawłowskiego:

Jeden z najdzielniejszych oficerów, który się niezliczone razy odznaczył. Na specjalne wyszczególnienie zasługuje dnia 17. lutego 1919 r. podczas ukraińskiego ataku na Lubień Mały bohaterska obrona wysuniętego stanowiska przy torze kolejowym zajętego przez 10 żołnierzy pod dow. ppor. Gawłowskiego, które mimo okalającego ataku przez 1 ½ sotni ukraińskiej po zaciętej walce pozostało w naszym ręku. Rycerstwem i szlachetnością odznaczył się w tej samej mierze we wszystkich innych licznych atakach ukraińskich na Lubień Mały i przy zwycięskim pochodzie baonu dnia 15. maja na Porzecze Lubieńskie, Porzecze Grunt i Porzecze Zadworne, przy przeforsowaniu Złotej Lipy, gdzie przez palące się mosty pierwszy na czele swojej komp. się przeprawił i zajął nieprzyjacielskie stanowiska mimo, że Ukraińcy zacięty opór stawiali i dnia 31. maja podczas nocnego napadu na Liliatyn, gdzie się znacznie przyczynił do rozbicia 9. 10. 11. kurenia [a] przez to do osiągniętego sukcesu. Dnia 15. czerwca podczas walki o Tarnopol bronił najdzielniej swoje stanowisko. Dnia 17. czerwca podczas obrony Zborowa zachwycał swym przykładem dzielnych żołnierzy swoich i złamał silny nieprzyjacielski atak po zaciętej walce bagnetem, biorąc jeńców i zadając nieprzyjacielowi wielkie straty. Na dalszą uwagę zasługuje dnia 24. czerwca dzielny kontratak na bagnety przeprowadzony przez 12 komp. na czele wymienionego, którym odparto nieprzyjaciela i zagrodzono mu drogę do Lwowa; dalej mężna postawa ppor. Gawłowskiego i jego komp. dnia 28. czerwca w ataku na nieprzyjacielskie pozycje, które zdobyto i zabrano 1 kulm. i 40 jeńców, w ataku na baterję bolszewicką dnia 13. sierpnia pod Małą Borowicą, w którym kompanja zdobyła 1 działo i przyczyniła się do odebrania nieprzyjacielowi dalszych 3-ch dział i 16 kulomiotów, w wypadzie na Radowel i na Zamysłowice, gdzie się ppor. Gawłowski znacznie przyczynił się do odniesionych zwycięstw – nad nieprzyjacielem w wypadzie dnia 6. marca 1920 r. na Owrucz, gdzie ppor. Gawłowski zuchwale przed rozpoczęciem akcji ze swoją komp. zajął dworzec kolejowy na tyłach nieprzyjaciela i stamtąd popierając energicznie główny atak, zdobył 4 kulom. i 2 działa.

CAW, Kolekcja Orderu Virtuti Militari, sygn. I.482.1-1