Karol CZULAK (nr krzyża: 5459)

Urodził się 27 VII 1893 r. w Bielsku jako syn Józefa i Marii z domu Grabska.

Wykształcenie: szkoła ludowa i sześć klas Państwowego Gimnazjum w Bielsku, szkoła rolnicza w Kocobędzu k. Cieszyna (ukończona w 1911 r.) – agronom.

Po ukończeniu nauki odbywał przez trzy lata praktykę zawodową. Od 1912 r. należał do drużyn strzeleckich w Bielsku. 6 VIII 1914 r. z grupą ochotników wstąpił w Krakowie do Legionów Polskich. We wrześniu otrzymał przydział do 2 Pułku Ułanów Legionów Polskich (3 szwadron). 24 X 1914 r. został ranny. 16 II 1918 r. po przejściu pod Rarańczą II Brygady na stronę rosyjską został wraz z całym pułkiem internowany. Umieszczono go w obozie w Szaldobos, skąd zbiegł 15 IV 1918 r., przedostał się na teren okupacji niemieckiej i działał w Łukowie w Polskiej Organizacji Wojskowej aż do momentu rozbrajania Niemców w listopadzie 1918 r.

Następnie służył w Wojsku Polskim w okresie walk o granice, a później został oficerem zawodowym Wojska Polskiego. Pełnił m.in. funkcję płatnika 36 Pułku Piechoty Legii Akademickiej w Warszawie (do 1 IX 1932 r.). Awansowany został do stopnia majora ze starszeństwem z dnia 1 I 1928 r. Od 22 IX 1932 r. był szefem taborów Korpusu Ochrony Pogranicza w Warszawie, a od dnia 28 VII 1937 r. otrzymał przydział do 27 Dywizji Piechoty w Kowlu.

W Kampanii Wrześniowej oficer taborów 27 Dywizji Piechoty. W czasie okupacji działał w Armii Krajowej.

Zginął we wrześniu 1944 r. w czasie Powstania Warszawskiego.

Był żonaty, miał troje dzieci.

Odznaczony m.in. Orderem Virtuti Militari V kl., Krzyżem Niepodległości, Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości, Medaille Interalliee de la Victoire (Międzyalianckim Medalem Pamiątkowym Wielkiej Wojny).

Wybrana bibliografia:

CAW, Kolekcja Akt Personalnych, sygn. I.481.C.7646,
CAW, Kolekcja Orderu Virtuti Militari, sygn. I.482.53-4412,
Rocznik Oficerski 1923, 1924, 1928, 1932, 1939.

Muzeum Powstania Warszawskiego, Baza Powstańcze biogramy https://www.1944.pl/powstancze-biogramy,ord,pseudonim,0,litera,i.html/szukaj/historia%20powstancze-biogramy%20zaproponuj%20Karol%20Aleksandrowicz [dostęp 18.08.2018]

Order Virtuti Militari V kl. nadany dekretem Naczelnego Wodza L 11960 z dnia 17 V 1922 r. (Dz. Pers. nr 3/1923).

Opis czynu w uzasadnieniu wystąpienia o nadanie Virtuti Militari dla Karola Czulaka:

Dnia 3. sierpnia 1916 r. został 2. pułk ułanów Leg. Pol. stojący w 1. rezerwie w lesie Piaseczna zaalarmowany. Została bowiem przerwana linia bojowa broniąca Stochodu. Pułk cały został przesunięty do Wulki Miryńskiej celem odparcia napierających Moskali i nawiązania kontaktu pomiędzy prawem skrzydłem austryjackim a lewem niemieckim tworzącymi końcowe punkta powstałej luki spowodowanej bezładnym cofnięciem się 99 p.p. austr. W tym celu wysłany zostaje patrol 3 Szwadr. 2 p. Uł. w kierunku Rudki Miryńskiej celem zrekugnowania wsi i stwierdzenia sił napierających Moskali. Patrol wyrusza pod wodzą wachm. Czulaka Karola i wachm. Koya Franciszka. Rudka Miryńska zostaje obsadzona półkompanią piechoty nieprzyjacielskiej. Decydując się po wspólnej naradzie na samodzielne działanie, atakują Moskali, przepędzają ich i zajmują wieś leżącą pośrodku mniej więcej zrobionego wyłomu nie pozwalając przez to nieprzyjacielowi zorientować się dokładnie w sytuacji dla nas bardzo niedogodnej, mogącej łatwo zmienić się w katastrofę. Po rozłożeniu prowizorycznej linji tyraljerskiej w przydrożnym rowie poza wsią, wysyłają rannych i meldunek o sytuacji do Dtwa Pułku prosząc równocześnie o pomoc. Pomoc nadchodzi w sile 16 ułanów 2 Szwdr. 2. pułku uł. pod wodzą wachm. Brickena. Liczebnie wzmocnieni podejmują działania zaczepne. Wachm. Czulak gromadzi pierzchających niedobitków austryjacko-niemieckich, podsuwa się, tworzy dorywczo kompanię, która pod wodzą jego i wachm. Koya uderza na leżący nieopodal lasek i bierze do niewoli 1100. rosyjskiej piechoty przeznaczonej do uderzenia na wieś i wdarcia się istniejącym wyłomem na tyły. Nawiązują równocześnie nieistniejącą łączność z obu skrzydłami i zamykają przerwę grożącą nieobliczalnymi następstwami całej linji bojowej trwając na swych stanowiskach do chwili, w której nadciągające oddziały piechoty legjonowej ich nie zluzowały.

W czasie trwania całej tej akcji tak wachm. Czulak jak i wachm. Koy świecili swą odwagą dowodzonym przez nich żołnierzom, gardząc swem życiem w najgorętszych chwilach przebywania pól ostrzału karabinów ręcznych, maszynowych i artylerji, będąc również przodownikami w chwili ataku.

Inicjatywa obu tych podoficerów, ich przedsiębiorczość i samodzielność uratowała cały front przed koniecznością cofnięcia się.

CAW, Kolekcja Orderu Virtuti Militari, sygn. I.482.53-4412