Jan CIENCIAŁA (nr krzyża: 2361)

Urodził się 4 V 1889 r. w Kostkowicach jako syn Andrzeja i Anny z domu Kowala.

Wykształcenie: absolwent Seminarium Nauczycielskiego w Cieszynie (1908 r.).

Pracował jako nauczyciel w Karwinie. Ranny w starciach bojówek polsko-czeskich podczas wiecu w Orłowej w 1910 r., przeniesiony do pracy w Rychwałdzie. Był działaczem Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” i Macierzy Szkolnej. Propagator sportu narciarskiego.

W 1914 r. zmobilizowany do armii austro-węgierskiej. W 1916 r. dostał się do niewoli rosyjskiej, z której zbiegł zimą 1917/18. Powrócił do Cieszyna. Otrzymał przydział do 31 Pułku Strzelców w Cieszynie. Jeden z uczestników polskiego przewrotu wojskowego w cieszyńskim garnizonie dokonanego nocą z 31 X na 1 XI 1918 r.

Następnie w Wojsku Polskim służył w Pułku Piechoty Ziemi Cieszyńskiej (późniejszy 10 Pułk Piechoty), przydzielony do III batalionu na stanowisko dowódcy kompanii karabinów maszynowych w stopniu porucznika. 8 I 1919 r. z batalionem wysłany do walk w Małopolsce Wschodniej. Uczestniczył w walkach z Ukraińcami, a później z bolszewikami. Od września 1919 r. zdemobilizowany do prac plebiscytowych na Śląsku Cieszyńskim, przydzielony do Milicji Ludowej. Od lipca 1920 r. ponownie w 10 Pułku Piechoty. Zdemobilizowany 30 IV 1921 r. Z chwilą wybuchu III powstania śląskiego zorganizował ochotniczy batalion cieszyński, z którym uczestniczył w walkach z Niemcami. Po powrocie do pracy cywilnej nauczyciel w Cieszynie. Założyciel sekcji narciarskiej Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, nadzorował także budowę schroniska na Stożku. W okresie międzywojennym mianowany kapitanem rezerwy ze starszeństwem z dnia 1 VI 1919 r. (jak wynika z zachowanych fotografii, przez jakiś czas miał przydział mobilizacyjny do 3 Pułku Strzelców Podhalańskich w Bielsku, później do Oficerskiej Kadry Okręgowej nr VI w Poznaniu). Od stycznia 1923 r. objął funkcję inspektora szkolnego w Kępnie w Wielkopolsce (następnie w Odolanowie i Łodzi). Uczestniczył w Kampanii Wrześniowej, w czasie której został ranny.

Po II wojnie światowej pracował w szkolnictwie zawodowym w Katowicach. Udzielał się w organizacjach sportowych (narciarstwo) i zawodowych (organizacje nauczycielskie). Ostatnie lata życia spędził w domu emeryta w Mikuszowicach.

Zmarł 6 VIII 1968 r., pochowany został na Cmentarzu Ewangelickim w Cieszynie.

Był żonaty, o dzieciach brak informacji.

Odznaczony m.in. Orderem Virtuti Militari V kl., Krzyżem Niepodległości, Krzyżem na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi I kl., Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości, oraz odznaką pamiątkową Orlęta.

Wybrana bibliografia:

CAW, Kolekcja Akt Personalnych, sygn. I.481.C.2348,

CAW, Kolekcja Orderu Virtuti Militari, sygn. I.482.1-3,

Rocznik Oficerski Rezerw 1934,

Od PTT do PTTK na Ziemi Cieszyńskiej, red. Władysław Sosna, Cieszyn 1985, s. 88,

Golec Józef, Bojda Stefania, Słownik biograficzny Ziemi Cieszyńskiej, t. 1, Cieszyn 1993, s. 68-69,

Długajczyk Edward, Polska konspiracja wojskowa na Śląsku Cieszyńskim w latach 1919-1920, Katowice 2005, s. 218,

Książnica Cieszyńska. Elektroniczny słownik biograficzny Śląska Cieszyńskiego http://www.slownik.kc-cieszyn.pl/index.php/online,591/ [dostęp: 21 VII 2018].

Order Virtuti Militari V kl. nadany dekretem Naczelnego Wodza  LDok. 2864 z dnia 13 IV 1921 r. (Dz.Pers. nr 16/1921).

Opis czynu w uzasadnieniu wystąpienia o nadanie Virtuti Militari dla Jana Cienciały:

W momentach krytycznych zimny i zdecydowany przyczynił się w obronie Lwowa w czasie ataku na Kiernicę i niezliczonych ataków na Lubień Mały zręcznem i skutecznem kierowaniem ognia do pobicia nieprzyjaciela.

Dnia 15 maja 1919 r. w ataku na Porzecze Lubieńskie, Porzecze Grunt i Porzecze Nadworne ocenił jasno i trzeźwo groźną sytuację i wziął nieprzyjaciela pod tak skuteczny ogień kar. masz., że baon opanował bez dużych strat silnie odrutowane [otoczone zasiekami – przyp. S.K.] stanowiska nieprzyjacielskie, przyczem cała obsada wpadła w nasze ręce. Pod Koniuszkami zadał nieprzyjacielowi duże straty, zmuszając go do opróżnienia zajmowanych stanowisk. W walce pod Liliatynem wtargnął do wsi jako jeden z pierwszych, opanował szybko wzgórza za wioską i przyczynił się swoją odwagą osobistą, która w krytycznym momencie porwała jego podwładnych do rozbicia od baonu 5 razy silniejszej brygady, która miała przeprowadzić kontratak na zdobyte przez nas stanowiska, przyczem baon zabrał kilkuset jeńców, broni i materiału wojennego. Na szczególną uwagę zasługuje jego nade wszystko dzielne zachowanie się w walce o Trembowlę, gdzie baon prawie cały dzień trzymał wzgórza przed atakami jednego korpusu ukr., który dnia 12 czerwca 1919 r. przechodził do kontrofensywy przy obronie przedpola Zborowa a przedewszystkiem przy przeprowadzeniu kontrataku dnia 24. czerwca 1919 r. na Gołogóry, gdzie z jednym kulomiotem i jedną sekcją rozbił po niefortunnej walce już na tyłach naszych maszerującą kolumnę ukraińską. Jako bardzo dobry oficer posiadający gorące serce, inicjatywę i duże doświadczenie wojenne, otrzymał za okazaną działalność we wszystkich akcjach i za umiejętność kierowania swoją komp. kilkakrotne pochwalne uznania.

CAW, Kolekcja Orderu Virtuti Militari, sygn. I.482.1-3