Augustyn SWACZYNA (nr krzyża: 6924)

Urodził się 10 VII 1896 r. w Karwinie Solcy jako syn Andrzeja i Franciszki.

Wykształcenie: ukończył sześć klas Polskiego Gimnazjum Realnego im. J. Słowackiego w Orłowej.

Należał do Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” na Śląsku Cieszyńskim w latach 1910-1914. Bez zgody rodziców 16 VIII 1914 r. wstąpił do Legionów Polskich i otrzymał przydział do 2 Pułku Piechoty Legionów Polskich, (8 kompania, potem 10 kompania). 18 X 1914 r. otrzymał awans na sekcyjnego (kaprala). 9 VI 1915 r. został ranny. 7 XI 1915 r. dostał się do niewoli rosyjskiej pod Bieglowem, z której zbiegł i się ukrywał. 18 II 1918 r. w Żwańcu dołączył do oddziałów Polskiego Korpusu Posiłkowego po jego przebiciu się przez front pod Rarańczą. Przydzielony do 14 Pułku Strzelców w II Korpusie Polskim w Rosji. Uczestniczył w bitwie pod Kaniowem 11 V 1918 r., po której dostał się w niewoli niemieckiej, z której zbiegł. Ukrywał się na Ukrainie i wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej.

10 XI 1918 r. zgłosił się do 4 Dywizji generała Lucjana Żeligowskiego w Odessie, tam awansował na sierżanta. Służył w niej do 28 VI 1919 r., kiedy to powróciła ona na terytorium Polski. 29 VI 1919 r. przyjęty do baonu zapasowego 33 Pułku Piechoty (przebywał w nim do 31 VIII 1919 r.). Następnie służył w tym pułku na froncie bolszewickim. Został ranny 15 V 1920 r., leczył się w szpitalu w Wilnie, powrócił do 33 Pułku Piechoty 4 VII 1920 r. w trakcie odwrotu wojsk polskich. Już następnego dnia trafił do niewoli bolszewickiej, w której przebywał do 19 września, kiedy to zbiegł i dołączył do pułku. Służył w nim do 15 XI 1927 r. Po zakończeniu wojen o granice, zweryfikowany w stopniu porucznika ze starszeństwem z dnia 1 VI 1919 r., a do stopnia kapitana awansował ze starszeństwem z dnia 1 I 1927 r. Z dniem 16 XI 1927 r. został przeniesiony do Cieszyna z przydziałem do Batalionu Podchorążych Rezerwy Piechoty nr 5a. W czerwcu 1932 r. przydzielono go do służby w 4 Pułku Strzelców Podhalańskich w Cieszynie. W roku 1933 w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie odbył kursy: unifikacyjno-doskonalący i taktyczno-strzelecki. We wrześniu tego roku mianowano go dowódcą Dywizyjnego Kursu Podchorążych Rezerwy 21 Dywizji Piechoty Górskiej. 20 IV 1934 r. awansował do stopnia majora (starszeństwo z dniem 1 I 1934 r.). W tym samym roku przeniesiony do 75 Pułku Piechoty w Królewskiej Hucie (Chorzowie), gdzie objął dowództwo batalionu. W 1936 przeniesiony na stanowisko dowódcy batalionu Korpusu Ochrony Pogranicza „Sejny”.

Jesienią 1938 r. działał w Legionie Zaolzie jako dowódca Grupy Cieszyn pod pseudonimem Stonawski i uczestniczył w odzyskaniu Zaolzia. W styczniu 1939 r. utworzony został pułk Korpusu Ochrony Pogranicza „Karpaty” z zadaniem dozorowania odcinka granicy z Rumunią. W jego ramach powstał batalion „Dolina”, na którego dowódcę wyznaczono Augustyna Swaczynę. Wkrótce ten batalion zmienił miejsce stacjonowania i nazwę na „Delatyn” i formalnie od 15 VI 1939 r. objął on jego dowództwo.

W mobilizacji przed Kampanią Wrześniową 1 Pułk KOP „Karpaty” podporządkowano Armii Karpaty i włączono do 2 Brygady Górskiej. Batalion majora Swaczyny stał się II batalionem 1 Pułku KOP. Walczył on z oddziałami niemieckimi atakującymi od strony Słowacji.

Augustyn Swaczyna poległ w nocy 10 września w rejonie Ulucza nad Sanem.

Był żonaty, małżeństwo było bezdzietne.

Odznaczony Orderem Virtuti Militari V kl., Krzyżem Niepodległości, czterokrotnie Krzyżem Walecznych, Srebrnym Krzyżem Zasługi, Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości.

Wybrana bibliografia:

CAW, Kolekcja Akt Personalnych, sygn. AP 1744,
CAW, Kolekcja Orderu Vituti Militari, sygn. I.482.75-7135,   
Rocznik Oficerski 1923, 1924, 1928, 1932,
Dalecki Ryszard, Armia „Karpaty” 1939, Warszawa 1979, s. 119,
Buława Edward, Egzamin wobec Polski,  Cieszyn 1998, s. 193-194,

Książnica Cieszyńska. Cieszyńscy legioniści (wirtualna wystawa) http://legionisci.kc-cieszyn.pl/index.php/content,630/ [dostęp: 21 VIII 2018]..

Order Virtuti Militari V kl. nadany dekretem Naczelnego Wodza L 12665 z dnia 10 V 1922 r. (Dz. Pers. nr 17/1922).

Opis czynu w uzasadnieniu wystąpienia o nadanie Virtuti Militari dla Augustyna Swaczyny:

Sierżant Swaczyna z 14 p strz. spisał się najzupełniej dzielnie w walce pod Tarnówką 14.10.1918 r. Mimo tak silnego ognia nieprzyjacielskiego z zimną krwią nie kładąc się na ziemię dodawał odwagi żołnierzom prowadził pół plutonu do ataku. Pamiętał również o rannych, których na miejscu bandażował i odsyłał na tyły. Brał udział we wszystkich walkach na Kubaniu i pod Odessą.

CAW, Kolekcja Orderu Vituti Militari, sygn. I.482.75-7135